Rohloff Specialist

Copyright Santos Bikes en De Vakantiefietser.
Met dank aan Eric Schuit van de Vakantiefietser (een enthousiaste Santos dealer)

Inwendig is iedere Rohloff-naaf exact hetzelfde, verschillen zijn alleen uitwendig te vinden. Afgezien van de zes kleuren (zilver, rood, blauw, groen, oranje en zwart) hebben de verschillen te maken met:

• de manier van schakelen
• de manier waarop de ketting gespannen wordt
• het opvangen van de tegenkracht
• spaakdikte en schijfremmontage

 

De manier van schakelen

De naaf bedien je door een zeer degelijke gripshiftgreep. De kabels lopen naar achteren en eindigen bij het schakelmechanisme. Stel dat een kabel springt dan kun je hem altijd met steeksleutel 8 in elke versnelling zetten die je maar wilt. Aangeraden wordt om de kabels om de 10.000 tot 20.000 kilometer te vernieuwen. Er zijn twee typen schakelmechanismen. De kabels zijn bij beide systemen makkelijk los te halen, zodat je altijd je achterwiel eruit kunt halen.

Intern schakelmechanisme
Dit zit in de naaf weggewerkt. De twee kabels lopen vanaf het stuur naar een soort van kroonsteentje met een bajonetsluiting. Die zit weer vast in een andere sluiting die je in één beweging kunt loshalen. Die andere sluiting zit met een 0,9 mm kabeltje naar het interne mechanisme dat bij de as van de Rohloff zit.

Het voordeel van het interne schakelmechanisme is dat het bij het loshalen en vastzetten niet uitmaakt dat je schakelaar op het stuur verschuift. Het zoekt ‘vanzelf’ zijn 1e en 14e positie op.

Het nadeel is dat het 0,9 mm kabeltje lastig is om te vervangen, zeker als je ongeduldig bent.

Uitwendig schakelmechanisme (schakelbox)
Dit is een zwart doosje ter hoogte van de as. De kabel van de schakelaar loopt rechtstreeks naar deze kabelbox. Het voordeel is dat dit doosje erg makkelijk los te halen is en dat de gehele kabel afgedicht is. Verder kun je hierbij een gewone derailleurkabel gebruiken die door een rembuitenkabel loopt.

Het nadeel is dat het systeem verspringt als je schakelt terwijl het zwarte doosje loshangt. Dit betekent dat je bijvoorbeeld nog wel van 1 tot en met 12 kunt schakelen, maar dat de 13 en 14 niet meer pakken. Dit is overigens een duurder systeem

 

De manier waarop de ketting gespannen wordt

Om de ketting op spanning te houden zijn er drie manieren, die afhankelijk zijn van het frame:

Kettingspanner: Die ziet er uit als een achterderailleur, hij is echter veel stijver.

Het voordeel van dit systeem is dat je je nooit zorgen hoeft te maken dat de ketting te slap hangt. Dat is een gróót voordeel, want je hoeft er nooit naar om te kijken. Tevens kun je dit systeem op bijna iedere fiets monteren. Wil je dit evenwel op een bestaande fiets laten monteren dan kost dat zoveel geld dat je beter meteen een nieuwe fiets kunt kopen.

Het nadeel van de kettingspanner is dat je toch weer een ding bij je achterwiel hebt bungelen.

Excentrische as Bij speciaal daarvoor gemaakte frames kan een trapas uit het midden geplaatst worden. Dit wordt een Excentrische as genoemd. Door de trapas iets te draaien regel je de kettingspanning.

Het voordeel is dat de kettinglijn er strak uitziet en dat door het ontbreken van een externe kettingspanner er een kettingkast omheen kan, de zogenaamde chainglider (heel sterk en niet duur). Jammer dat die wel een beetje geluid maakt, maar dat doet de Rohloff naaf ook :-).

Het nadeel van een Excentrische as is dat je gereedschap (een inbussleutel) nodig hebt om de ketting op spanning te zetten. De eerste keer is na pakweg 500 kilometer, daarna pakweg iedere 1.000 kilometer, afhankelijk van de kracht waarmee je fietst.

Achterpatten Zoals je een ketting spant op een stadsfiets, zo kan dat soms ook bij een fiets met Rohloffnaaf. Bij een stadsfiets heb je een kettingspanner die het wiel iets naar achteren trekt. De kettingspanner is bij het gebruik van een Rohloff-naaf vervangen door stevige inbusbouten die achter in het frame zitten en die het wiel vasthouden. Soms worden deze achterpatten toegepast in een speciaal ontworpen frame, soms door losse achterpatten die je op een ’standaard’-frame zet.

 

Tegenkracht

Als je schakelt moet er een tegenkracht (contrakracht) uitgeoefend worden. Vergelijk het maar met een zware kist vooruit duwen als je op rolschaatsen rijdt. Als je duwt is het niet de kist die beweegt, maar jij (je duwt jezelf naar achteren). Je hebt dus een tegenkracht nodig zodat je die kist naar voren kan duwen. Ditzelfde geldt ook voor het schakelen van een Rohloffnaaf. Voor deze contrakracht zijn er drie opties:

Lange arm: Deze lange arm loopt vanaf de as naar de achtervork en is pakweg 20 cm lang. Met een kliksluiting zit hij vast aan een blokje op het frame. Het voordeel is dat deze lange arm op iedere fiets past, het nadeel is dat zo'n lange arm er niet mooi uitziet.
Korte arm: Een korte arm ziet mooier uit. Sterker nog, je ziet het bijna niet. Het is een kleine metalen plaat die zijn tegenkracht haalt uit een bout waar de bagagedrager op zit. Het voordeel is dus dat het er esthetisch mooi uitziet. Het nadeel is dat deze plaat niet altijd op ieder frame past.
Korte arm met nokje: Lijkt veel op de vorige arm, zij het dat er een nokje in het gleufje van de achterpad zit; dit nokje zorgt voor de contrakracht.

 

Spaakdikte en schijfremmen

Voor de Santos reisfietsen gebruiken we tegenwoordig standaard de Rohloffnaaf met 36 gaats uitvoering. Door de speciale velgen (voorgeboord in de richting waar de spaak vandaan komt) en omdat het wiel symmetrisch is gespaakt, is het minstens even sterk als een 40 spaaks wiel met een cassette (die dus 'paraplu' gespaakt is). Eventueel bieden we ook de optie voor een speciale tandemversie Rohloffnaaf met 48 spaken. In dat geval wordt de kracht dus over 1,5 keer meer spaken verdeeld dan bij de standaard 36 gaats uitvoering.

Tip voor wereldfietsers: het is handig om zowel vóór als achter dezelfde velg te monteren. Mocht je een probleem hebben met je achterwiel, dan kun je tijdens je reis de velgen omwisselen.

Rohloff-naven kunnen ook gebruikt worden voor een schijfrem. Deze hebben altijd 32 spaken en een andere zijplaat waarop de schijf gemonteerd kan worden. Dit heeft voor de Rohloff-naaf geen nadelen.

Copyright Santos Bikes en De Vakantiefietser.
Met dank aan Eric Schuit van de Vakantiefietser (een enthousiaste Santos dealer)

Hoe lang gaat een Rohloff-naaf mee en hoe zit het met onderhoud?
Anno 2008 zegt Rohloff het zelf niet exact te weten. Een Duitser heeft tot nu toe meer dan 160.000 kilometer ermee gereden. Ikzelf durf op basis van mijn ervaringen de naaf 75.000km te garanderen. Deze garantie stel ik tot nu toe elk jaar naar boven bij als gevolg van mijn ervaringen.

Wat is een goed verzet?
Meestal wordt een verzet van 38 voor en 16 achter gebruikt. Dit is vergelijkbaar met het lichte verzet van 34 achter en 22 voor. Tot het zware verzet van 12 achter en 42 voor. (dus vergelijkbaar met een 22-32-42 triple en een 12-34 cassette). Dus hiermee kun je zeker licht tegen een berg op fietsen. Als het verzet je niet bevalt, dan kun je later alsnog je achterkransje laten vervangen door een ander.

Onderhoud
Als PDF kun je hier de onderhoudspagina’s van de Rohloffhandleiding downloaden. Hieronder staan nog meer wetenswaardigheden:

Excentrische as
Om de ketting op spanning te houden moet je hem naspannen. In de praktijk dien je dit pakweg iedere 1.000 kilometer te doen. Wij adviseren om een lange inbusbout te nemen die je in het linker- of rechtergat van excenter steekt. Met de crankarm (het pootje waaraan de pedalen zitten) kun je de as dan iets draaien. Je gebruikt de crank dus gewoon als hefboom.

Excentrische as met riemaandrijving
Het naspannen van een riem is niet nodig. Deze wordt bij het monteren op spanning gebracht, en omdat de riem niet rekt heb je er daarna geen omkijken meer naar.

Ketting spanner
Met een kettingspanner (die we bij Santos niet gebruiken, want wij gebruiken alleen excenters) hoef je je geen zorgen te maken om de kettingspanning. Als je merkt dat de ketting soms even doorglipt, doe dan een drupje olie op het bewegende deel van de kettingspanner. Waarschijnlijk zit hij vast door prut. De ketting kan natuurlijk ook doorschieten als deze versleten is, maar dat is een ander verhaal.

Spoelen

Om de 5.000 kilometer of in ieder geval 1 keer per jaar moet je de naaf schoonspoelen en nieuwe olie (25 ml) erin doen. Dit spoelen is vooral de eerste keer belangrijk omdat dan het slijpsel verwijderd wordt. Daarna moet je het om de 5.000 kilometer herhalen, maar als je het om de 10.000 kilometer doet kan dat ook wel. Spoelen kost even tijd, maar je kunt het makkelijk zelf doen. Hierboven is een setje afgebeeld dat je hiervoor nodig hebt.

Achterkransje
Je kunt om de 5.000 kilometer het tandkransje achter omdraaien zodat hij andersom inslijt; je hebt hiervoor wel speciaal gereedschap nodig. Alleen de kransjes met 15, 16 en 17 tandjes zijn 'double-sided'; meestal wordt 16 gebruikt. Je hebt ook een 13 kransje maar die is niet omdraaibaar, en tegenwoordig is er ook een 22 kransje, deze is wel omdraaibaar.

Als je het kransje los hebt, doe er dan een beetje grafietpoeder op en vervolgens montagepasta (of anders kogellagervet). Let wel, zelfs ons lukt het soms heel moeilijk om het kransje weer los te halen, omdat het zich heel erg goed vastzet.

Kabels
Bij het externe schakelmechanisme heb je een gewone derailleurkabel nodig. Die zou je om de 20.000 kilometer uit voorzorg moeten vernieuwen.
Bij het intern schakelmechanisme heb je behalve de gewone derailleurkabel ook een 0,9 mm kabeltje nodig. Deze moet je pakweg iedere 15.000 kilometer vervangen.

Als je kabel kapot is en je hebt geen reservekabel, dan kun je de naaf met steeksleutel 8 in elke versnelling zetten die je maar wilt.

Bij Santos gebruiken wij tijdens de montage Shimano schakel-binnenkabels en Shimano rem-buitenkabels. Dit werkt volgens ons beter dan de standaard kabels die Rohloff meeleverd.

Lekkende olie?
Een wiel met Rohloff-naaf moet je in principe staand vervoeren. Vervoer je je fiets in het vliegtuig, doe dan wat oude onderbroeken (geen strings) links en rechts van de naaf. Hiermee voorkom je dat eventueel lekkende olie op je spullen komt. En als je je afvraagt "Is het erg als er een beetje olie lekt?", het antwoord is "Nee"! Zelfs al loopt alle olie eruit, dan kun je gerust nog een jaar doorfietsen. Er zit dan nog genoeg olie in de naaf om de naaf te blijven smeren. Eric is ooit een Zwitser tegengekomen in Chili die radeloos was omdat alle olie uit de naaf was gelopen. Hij heeft hem kunnen geruststellen. Overigens is dit doorrijden zonder olie een officieel Rohloff-standpunt, dus je garantie komt niet in gevaar :-).

Probleem met de naaf
Als je een probleem hebt met de naaf, dan kun je deze bij onze dealer inleveren. Uiteraard alleen als je de naaf daar hebt gekocht. Zij regelen dan de afhandeling verder, maar denk er wel aan het garantiebewijs mee te nemen.

Dit is trouwens niet echt waarschijnlijk, want van de honderden naven die wij hebben verkocht heb ik dat maar een paar keer meegemaakt.

Heeeeel af en toe kan het zijn dat de naaf tijdens het schakelen opeens in een ‘zwaar verzet’ schiet. Geen paniek. Haal de snelsluiting los en het wiel uit de fiets. Geef met een hamer een korte stevige tik op de as aan de ene kant en dan een stevige tik aan de andere kant. Dan schieten de palletjes weer op hun plaats en kun je weer tienduizenden kilometer verder rijden.

Lekke band?
Dan is het makkelijk als je zonder gereedschap je achterwiel uit het frame kunt halen. Bij een Santos met Rohloff-naaf kan dat, bij alle andere merken kan dit niet.

Gebruikershandleidingen

Download hier de Nederlandse handleiding
Download hier de Nederlandse onderhoudspagina's
Kijk op de site van Rohloff voor online video's over onderhoud en werkingsgraad

Copyright Santos Bikes en De Vakantiefietser.
Met dank aan Eric Schuit van de Vakantiefietser (een enthousiaste Santos dealer)

Schakelen en trappen
Een Rohloff-naaf schakelt altijd. Of je nu stilstaat, vooruit of achteruit trapt. Om perfect en soepel te schakelen adviseer ik je om jezelf aan te leren pas te schakelen als de trapper in de onderste stand staat. Links of rechts maakt niet uit. Dus gewoon doortrappen en schakelen als je voet helemaal beneden is.

Let er vooral op om even kracht terug te nemen als je van 7 naar 8 schakelt. Alle andere versnellingen kunnen onder volle kracht geschakeld worden.

Zet je fiets met een Rohloff-naaf goed op slot
Als je dit niet doet kunnen ze gewoon de naaf uit je wiel knippen. Ben je bang dat ze jouw dure fiets aan de Rohloff-naaf herkennen, doe dan plakband over de Rohloffsticker. Laat wel de sticker zitten, het serienummer wordt namelijk door Rohloff geregistreerd. De nieuwe naven hebben overigens een gelaserd serienummer en geen sticker meer. In Duitsland is er trouwens een lijst op de markt van gestolen naven.
Je kunt ook de sticker loshalen en op een A-4tje plakken en die bij je garantiebewijs bewaren.

Ook op een racefiets kun je een Rohloff-handgreep plaatsen
Je hebt dan wel een speciaal stuur nodig. Afgezien van deze oplossing kunnen wij ook een soort pookje op het stuur zetten en daar de Rohloffgrip op monteren.

Copyright Santos Bikes en De Vakantiefietser.
Met dank aan Eric Schuit van de Vakantiefietser (een enthousiaste Santos dealer)

Prijsvergelijking derailleursysteem versus Rohloff-systeem

Een Rohloff-naaf loopt iets zwaarder dan een schoon (!) XT-derailleursysteem, daarentegen weer lichter als je te lui bent om af en toe je ketting schoon te maken. Tevens weegt het meer.

Op de lange duur is een Rohloff naaf voordeliger. Ik heb voor de lol een rekensommetje gemaakt; het is niet 100% exact dus neem het met een korreltje zout. Reken maar eens mee. Uitgaand van 60.000 kilometer zijn dit heel grofweg de kosten: 

Rohloff naaf

Onderdeel	Prijs (euro)
Totaal	1.258,-
Meerprijs naaf	800,-
6 x nieuwe ketting	120,-
6 x olie verversen	108,-
3 x kransje achter	150,-
1 x voorblad	160,-
1 x Nieuwe kabels	20,-

 

XT Derailleursysteem

Onderdeel	Prijs (euro)
Totaal	1.475,-
Om de 4.000 km nieuwe ketting	300,-
Om de 8.000 km nieuwe cassette	525,-
2 x nieuwe voorbladen	200,-
3 x nieuwe kabels	60,-
Nieuwe derailleurs + schakelaars	390,-

Ik ga er dan vanuit dat je alles zelf doet, anders komt er nog arbeidsloon bij. Dus laat je het onderhoud door jouw fietsenmaker doen, dan komen er nog wat euro’s bij. Financieel gezien ligt het break-even point tussen de 40.000 en 50.000 kilometer. En ach, na die 40.000 km gaat een Rohloff-naaf nog eens een paar jaar langer mee.

En andere voordeel is dat voor mijn gevoel de stapjes dichter bij elkaar liggen dan bij een standaard Shimano cassette. Als je in het vlakke Nederland fietst is het kleinere verschil erg fijn. Je kunt met een Rohloff-naaf overigens zonder problemen een berg opfietsen. Heb je echt geen kracht in de benen, dan kun je achter een groter kransje zetten.

Copyright Santos Bikes en De Vakantiefietser.
Met dank aan Eric Schuit van de Vakantiefietser (een enthousiaste Santos dealer)